Con người chỉ có thể được cứu nhờ lòng Tin

Trong những ngày vừa qua, toàn thể Giáo hội đã long trọng khai mạc Năm Đức Tin, bắt đầu từ ngày 11/10/2012 đến ngày 24/11/2013. Qua Tự sắc “Cánh Cửa Đức Tin”, Đức Thánh Cha đã thúc giục mọi tín hữu hãy tái khám phá hành trình đức tin của mình, để sống đức tin một cách trưởng thành, trong sự tự do và phong phú mà Thiên Chúa đã trao ban.

 

Cùng “nhịp đập con tim” của Giáo hội, Chương trình Chuyên đề Giáo dục thuộc Ban Mục vụ Gia đình Tgp.. Sài Gòn, đã tổ chức khóa học “Sống Đức Tin” gồm 6 đề tài vào các chiều thứ Bảy, kể từ ngày 20/10/2012, nhằm giúp các tín hữu trong Tổng Giáo phận có thể cùng nhau học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm sống Đức Tin. Buổi nói chuyện đầu tiên trong khóa này mang tên “Sống Đức Tin Giữa Đời Thường”, do Cha Giuse Nguyễn Trọng Viễn, OP chia sẻ, đã thu hút đông đảo các nam nữ tu sĩ và giáo dân, ngồi chật kín Hội trường Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận thuộc Trung tâm Mục vụ Tổng Giáo phận.

Biểu dương đức tin

Sau bài múa khởi động và cầu nguyện đầu giờ như thường lệ, trong vai trò dẫn chương trình phụ giảng cho Cha giáo Giuse Nguyễn Trọng Viễn, Thầy Giuse Hà Đình Tuấn đã giới thiệu phần dẫn nhập đề tài. Theo thầy, sống đức tin giữa đời thường là biểu hiện của niềm tin trong từng khoảnh khắc của cuộc sống, là tuyên xưng, phó thác vào Đấng Cao Cả là Thiên Chúa. Tại Thế vận hội Luân Đôn năm 2012 vừa qua, mọi người rất vui mừng và xúc động khi chứng kiến giây phút nữ vận động viên cự ly dài, người Ethiopia Meseret Defar chạm đích đến để đoạt huy chương vàng của cuộc thi, chị đã hôn lên hình Đức Mẹ và òa khóc trong nỗi vui mừng ngất ngây. Chị Defar đã công khai thể hiện niềm tin của mình một cách đơn sơ và mộc mạc để tạ ơn Thiên Chúa đã cho chị chiến thắng. Còn mỗi người chúng ta, đâu là một hành động đức tin trong đời thường? Những khoảnh khắc thinh lặng, buông lỏng để phó thác vào lòng thương xót của Thiên Chúa, chúng ta có cầu nguyện không? có sống niềm tin không?

Các lãnh vực của lòng tin

Để khơi gợi đề tài sống đức tin trong đời thường, thầy đã dẫn dắt khán thính giả đi tìm ý nghĩa của các lãnh vực của lòng Tin, vốn được đặt trong những xô bồ, bấp bênh, tất bật của cuộc sống hằng ngày. Nó được thể hiện rất rõ nét qua việc giữ chữ Tín trong gia đình và ngoài xã hội.

Chữ tín

Trích dẫn từ một bài báo mang tên “Chữ tín người cầm bút”, thầy đã kể những câu chuyện của những nhà báo đã đánh mất chữ tín của mình trong quá trình tác nghiệp, khiến cho người ta mất đi lòng tin nơi giới nhà báo.

Một nhà báo nọ đã đến gặp một lão nghệ nhân còn lưu giữ rất nhiều tư liệu quý về “Chuyện cười dân gian”, nài nỉ xin cụ cho mượn tài liệu và hứa sẽ gửi trả. Nhưng mượn được rồi thì “lặn” mất tăm, làm cụ đợi hết ngày này qua tháng nọ. Còn cô phóng viên kia đến gặp một vị lão thành cách mạng xin phỏng vấn để viết bài. Cô hứa sẽ gởi bản thảo để cụ sửa cho chính xác về cuộc đời hoạt động của cụ. Nhưng sau đó thì cô tự tiện viết thêm thắt không đúng sự thật, có những chi tiết cụ kể với tính cách riêng tư, nhưng cô cũng đưa lên mặt báo, làm cho một số bạn bè của cụ đọc bài báo lại hiểu lầm, rằng cụ thêm thắt, kể công vì thích được danh tiếng. Kế đến là câu chuyện phóng viên hẹn phỏng vấn ông giám đốc, nhưng trễ hẹn cả tiếng đồng hồ, để ông phải chờ đợi; hoặc có phóng viên phỏng vấn một bà lão, hứa sẽ tặng báo biếu khi bài được đăng, nhưng xong việc rồi thì “cao chạy xa bay”.

Để kết thúc phần gợi mở, thầy cho hay: Lương tâm nghề nghiệp và thái độ tôn trọng của bản thân đối với các mối tương quan gia đình, nghề nghiệp và xã hội là rất quan trọng. Chữ tín có một giá trị rất lớn, nó là tài sản khổng lồ mà ít người để ý đến. Và để có tài sản này, đôi khi chúng ta phải xây dựng nó từng phút một. Thế nhưng, để phá hủy tài sản vô giá ấy, chỉ cần một lần thất hứa, thì uy tín của chúng ta đã bị sụp đổ tan tành.

Lời hứa

Với phong cách vui vẻ, cởi mở và cuốn hút người nghe, Cha Giuse đã mở đầu bằng cách đặt ra một tình huống thú vị về lời hứa: Một anh nọ hứa sẽ cho bạn mượn tiền vào đầu tháng sau, nhưng rủi thay, ngay cuối tháng đó, trộm đã vào nhà lấy sạch tiền, anh phải giải quyết thế nào khi người bạn đến hỏi vay tiền? Phải chăng anh nói thật rằng mình bị mất trộm nên xin bỏ qua để khỏi phải thực hiện lời hứa? Thực tế, có những lúc người ta phải vượt qua được tình huống hiện tại, để giữ trọn lời hứa. Vì thế, tuy hết tiền nhưng anh phải tìm mọi cách để thực hiện lời hứa. Đó là phẩm chất đặc biệt của một con người có nhân cách.

Trong thực tế của cuộc sống, chúng ta vẫn phải có lời hứa, giao ước, giao kèo và hợp đồng. Đó là điều không thể tránh khỏi. Nhưng, một khi đã hứa, đã giao kèo thì không thể phớt lờ cho qua, mà phải thực hiện cho bằng được. Như vậy, mới thực sự là người có giáo dục và nhân bản.

Đi vào đời sống gia đình, có người thấm thía rằng: Đời sống gia đình thật nặng nề, khó khăn, thậm chí cay đắng! Nhưng một khi đã đưa nhau tới nhà thờ, đã thề hứa trước mặt Chúa và Hội Thánh, thì dù có ra sao chúng ta cũng không được phá vỡ cuộc hôn nhân. Cần phải nhận thức rằng: Hôn nhân Công giáo là một giao ước và được bảo đảm bằng lời hứa của chính mình. Sâu xa hơn, nhờ ân sủng Chúa ban qua bí tích Hôn Phối, đôi bạn sẽ chu toàn trách nhiệm vợ chồng và giữ lòng chung thủy với nhau cho đến trọn đời.

Chúa đã hứa rất nhiều với con người: Trong vườn Địa đàng, Chúa hứa cho dòng dõi người nữ sẽ đạp dập đầu con rắn. Chúa hứa với tổ phụ Abraham sẽ cho dòng dõi ông đông dúc như “sao trên trời, như cát dưới biển”. Chúa hứa sẽ đưa dân Do Thái về miền đất hứa “chảy sữa và mật ong”… và Ngài đã thực hiện trọn vẹn. Qua những việc thực thi lời hứa ấy, Chúa muốn mời gọi chúng ta hãy tin tưởng nhau, hãy thi hành lời hứa, và nắm bắt được những dấu hiệu của niềm tin.

Tâm, tài và luật pháp

Ngày xưa, cụ Nguyễn Du nói rằng: “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, nghĩa là cái tâm quan trọng hơn cái tài. Hơn nữa, phải có cái tâm mới có thể hướng dẫn, điều khiển được cái tài, và tùy theo mức độ của tài mà có cái tâm thích hợp. Ngược lại, người có tâm lớn nhưng tài mọn thì sẽ trở thành kẻ phá hoại. La Tử Phúc có nói: “Có học vấn mà không có đạo đức là người ác. Có đạo đức mà không có học vấn là người quê”. Tuy nhiên, có vẻ như phương án về tâm và tài đã không thể thực hiện được trong thời đại ngày nay do mọi sự đang tiến bộ quá nhanh: cái gì cũng phải học hỏi, cái gì cũng phải thăng tiến, cái gì cũng phải có thêm kiến thức. Dường như, sự phát triển đã buộc người ta không thể chờ những người có đủ cái tâm để dạy những kiến thức đáp ứng cho nhu cầu của thời đại, vì vậy người ta chọn cách loại bỏ cái tâm đi, chỉ lấy cái tài. Ai có nhu cầu học hỏi bất cứ ngành nghề gì, cứ đóng tiền thì học, họ không cần biết cái tâm thế nào, có hợp với ngành nghề cần học hay không; còn ai có khả năng dạy kiến thức thì cứ dạy, chẳng cần dạy về lương tâm nghề nghiệp ra sao.

Với xu thế phát triển, người ta lấy pháp luật thay cho cái tâm, thay cho chữ tín; người ta tin pháp luật sẽ giải quyết mọi tình huống trong xã hội. Nhưng trong thực tế, luật pháp không thể kiểm soát hết được; vả lại, bao nhiêu chuyện trong đời sống xã hội không phải lúc nào cũng dùng đến pháp luật. Thế là lãnh vực của cái tâm, trong đó có chữ tín, ngày càng bị giảm sút. Thế nên, người ta không còn biết tin ai; thức ăn, đồ dùng thật giả, độc hại, nguy hiểm cho sức khỏe con người thế nào không biết đâu mà lường!

Tình thế của xã hội ngày nay khiến người ta không còn coi trọng chữ tín, vì họ tin rằng: Luật pháp có thể giải quyết được tất cả. Tuy nhiên, luật pháp “cần” nhưng “không đủ”. Vì thế, niềm tin không phải là vô ích, con người cần phục hồi niềm tin, cần tìm lại chữ tín trong cuộc sống đời thường.

Phẩm chất của lòng Tin

Trước khi trình bày về phẩm chất của lòng Tin, Cha Giuse đã giới thiệu cho cộng đoàn xem đoạn video nói về 10 phẩm chất oai hùng của các chứng nhân đức tin thời kỳ Tông tòa của Giáo hội Việt Nam từ năm 1659 đến 1960. Đó là: không cuồng tín, không để liên lụy, không man trá, cuộc đời như một Thánh lễ, tôn trọng pháp quyền, gắn kết cộng đoàn, tuyên xưng đức tin, trung tín đến cùng, lòng bao dung tha thứ, xác tín với niềm tin Phục sinh.

Con người bắt đầu đi vào một phẩm chất khác trong tương quan với nhau. Bởi vì, khi người ta không có lòng đón nhận nhau thì đành phải tìm cách ép buộc nhau. Người ta thường thích thống trị theo kiểu bạo chúa. Nhưng không bao giờ chinh phục được nhân tâm do chỉ có bạo lực và thống trị, cho nên càng độc tài bao nhiêu càng cô đơn bấy nhiêu, vì không ai thực sự quý trọng mình. Thế nhưng, sống lòng tin là để cho tha nhân tự do thực hiện điều mà bản thân mình khao khát, mong ước.

Tin để sống thú vị như một cuộc chơi. Vì khi tha nhân tự nguyện đáp lời mời gọi của mình thì niềm vui sẽ vỡ òa. Con người cần có niềm vui, và niềm vui lớn nhất, sâu xa nhất chính là đi vào cuộc phiêu lưu với mối tương quan cao đẹp. Đó là mối tương quan tự khám phá nhau, tự nguyện làm điều mà người kia thích, đồng thời chờ đợi người kia làm những điều có thể thỏa mãn lòng mình. Sâu xa nhất, là người ta khao khát tình nghĩa, đó chính là phẩm chất của lòng tin. Trong cuộc phiêu lưu này, người ta giữ khoảng cách với nhau để không xâm phạm vào nhau, không phải mạnh ai nấy đi, không phải do luật chi phối mà do lòng tin gìn giữ để có thể đi vào cuộc chơi song song bay lượn.

Tin là phẩm chất cao quý nhất trong mối tương quan giữa con người với nhau, không luật pháp hay lối giải quyết nào có thể thay thế, chỉ có chiều ý nhau trong niềm tin vào nhau, đó là cách tương quan với nhau trọn vẹn phẩm giá con người hơn hết.

Con người chỉ có thể được cứu nhờ lòng Tin

Để cứu độ con người, Chúa mời gọi con người tin vào Chúa. Tin vào Chúa là để được cứu rỗi. Nhưng cần phải biết mình được cứu khỏi cái gì. Chỉ khi nào hiểu ra mình được cứu khỏi cái gì thì mới có thể hiểu được cần có đức tin vào Chúa như thế nào. Vì thế, cần trở về điểm căn bản quan trọng trong đời sống đức tin, như lời Thánh Phaolô: “Nguyện xin Thiên Chúa gìn giữ anh em để thần trí, linh hồn và thân xác anh em được vẹn toàn, không gì đáng trách, trong ngày Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta ngự đến” (1Tx 5,23).

Theo quan niệm của người Do Thái, con người toàn diện có 3 khía cạnh: thần trí, linh hồn và thân xác. Thần trí của con người nghĩa là con người toàn diện trong khía cạnh tương giao với Chúa. Khi nói thân xác con người yếu đuối nghĩa là con người toàn diện trong khía cạnh yếu đuối và bị bế tắc của mình. Khi nói linh hồn của con người thì đó cũng là con người toàn diện trong khía cạnh là sự sống nội tại, có suy nghĩ, có khao khát, có yêu mến, có ý chí, có những quyết định trong cuộc đời. Linh hồn đó hoặc là “hứng theo thần trí”, hoặc là “hứng theo xác thịt”.

Nếu con người toàn diện trong khía cạnh thần trí tương giao với Chúa thì khi ăn cơm, chúng ta thánh hóa giờ ăn; khi đi ngủ, chúng ta làm dấu thánh giá thánh hóa giờ ngủ; hoặc có đi chơi, làm việc đi nữa, chúng ta vẫn sống với Chúa trong thân xác của mình.

Nếu con người toàn diện trong khía cạnh thân xác yếu đuối hay cuộc sống nội tại đã “hứng theo xác thịt” thì ngay cả khi đọc kinh thờ phượng Chúa hay tham dự Thánh lễ là tương giao với Chúa, nhưng người ta vẫn có thể có thái độ theo tính xác thịt, nghĩa là chỉ làm lấy lệ, cho xong bổn phận chứ không thực sự sống trong mối tương quan thực sự với Thiên Chúa. Nếu linh hồn không “hứng theo thần trí”, nghĩa là không tin vào Chúa, không mở cửa thần trí ra thì mọi suy tính, làm việc, ao ước, quyết đoán chuyện này, chuyện kia toàn là theo tính xác thịt. Nếu con người giao tiếp với vũ trụ (ăn, uống ngủ, nghỉ) và giao tiếp với nhau mà không “hứng theo thần trí” thì người ta bị giam hãm trong tính xác thịt, đó là những suy tính rất đời thường của con người. Trong suy tính đó, sự ác xuất hiện, dấu hiệu của sự chết xuất hiện và cuộc sống bị bế tắc. Từ đây, có thể thấy rằng người ta không bao giờ có thể tự cứu chính mình. Đây là chỗ chúng ta cần phải nhận ra để được cứu rỗi khi tin vào Chúa.

Điều đầu tiên, để được cứu rỗi, chúng ta phải chống lại sự ác nhởn nhơ trước mặt. Khi dám mơ ước một thế giới thuần thiện thì con người cần mở rộng lòng ra: “hứng theo thần trí” để khát vọng yêu thương, hiệp nhất; nhận ra sự bế tắc của cuộc đời này để tin mình cần được cứu khỏi sự ác của tính “hứng theo xác thịt” đã chi phối đời mình.

Đức tin

Đức tin có hai nội dung là gắn bó với Chúa và chấp nhận mọi điều Chúa dạy. Tin vào Chúa là tin mình cần được cứu, tin vào chính Chúa. Khi đón nhận một con người, chúng ta chấp nhận hết bản tính của người đó dù có thế nào chăng nữa, ta vẫn đón nhận hết. Đó là đi vào một cuộc phiêu lưu, đón nhận tất cả những gì có thể xảy ra. Đây mới đúng là tin. Tương tự như vậy, tin vào Chúa là phải đi vào cuộc phiêu lưu với Chúa. Bởi vì, chỉ có dám tin từ ngày này sang tháng nọ thì mới phát hiện những điều hay qua lời Chúa dạy theo thời gian, và mới thấy hiệu quả của Đức Tin xảy ra trong cuộc đời mình.

Nếu chúng ta tin mà không gắn bó với Chúa, chỉ chào đón cái này mà loại bỏ cái kia theo ý riêng mình, thì đó là niềm tin theo kiểu “giáo phái”, chỉ lựa chọn một số trong những điều Chúa dạy, không đi vào cuộc chơi được, không phải là niềm tin đích thực.

Một mẫu gương cho niềm tin đích thực chính là Đức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận. Khi ngài bị bắt và bị giam giữ tại chính giáo phận mà trước đây ngài dẫn dắt, ngài cảm thấy mọi công việc bị bế tắc khi chọn công việc của Chúa giao, nhưng rồi ngài nghiệm ra một điều như là Chúa nói với ngài: “Con chọn Thầy hay chọn công việc của Thầy?” Và mấu chốt, điểm bừng tỉnh làm cho ngài đi vào con đường thánh thiện chính là ngài đã chọn Chúa, tin vào Chúa cho dù con đường Chúa dẫn ngài đi vào lúc đó, là nơi ngục tù.

Đức Tin Kitô giáo

Theo Công đồng Vatican II, sống Đức Tin là sống đời mình như một lịch sử cứu độ. Lịch sử ơn cứu độ là một hoa trái đặc biệt của truyền thống Do Thái giáo, nơi Chúa dẫn dắt Dân riêng của Ngài qua nhiều thế hệ, cho đến khi Chúa Giêsu nhập thể làm người cứu độ nhân loại. Ý nghĩa của đức tin thiết yếu là sống đời mình như một lịch sử cứu độ, tức là phải sẵn sàng phiêu lưu để Chúa dẫn dắt cuộc đời của mình.

Đức Tin trong đời thường

Đức Tin trong đời thường đòi buộc người ta dám phiêu lưu. Và dấu chỉ để ta nhận ra có Chúa vẫn đang đồng hành với mình chính là chúng ta vẫn còn niềm hy vọng trong đời sống, và thấy được bề dày trong tương quan của mình với Chúa mỗi ngày càng dày lên dù trong gian khổ. Đó thực sự là ý nghĩa đức tin trong đời sống hằng ngày.

Tạm kết

Qua bài chia sẻ rất sâu sắc và thực tế, Cha Giuse đã giúp các tham dự viên không chỉ nhận ra các lãnh vực của lòng Tin mà còn hiểu rõ các phẩm chất của lòng Tin ấy. Từ đó, ngài đã dẫn đưa khán thính giả đến với giáo lý quan trọng của Hội Thánh Công giáo, đó là “Con người chỉ có thể được cứu rỗi nhờ lòng Tin”. Thật vậy, Thánh Phaolô Tông đồ đã khẳng định: “Chính do ân sủng và nhờ lòng Tin mà anh em được cứu độ” (Ep 2,8). Với niềm xác tín đó, kể từ nay, chúng ta sẽ quyết tâm chọn Chúa, tin vào Chúa, và sống với Chúa trong mọi cảnh huống của cuộc đời, cho dù phải gặp muôn vàn gian lao, thử thách. Được như thế là chúng ta đang: “Sống Đức Tin giữa đời thường.”

Tạ Ân Phúc